Ölçülerde Yapılan Değişiklik - Uluslararası rakamların kullanımı

Sponsorlu Bağlantılar

Bireyin ve toplumun güncel yaşamını ilgilendiren önemli bir değişiklik de, zamanı ölçmede kullanılan saat ve takvimdeki karmaşaya son verilerek uluslar arası ilişkilerde uyumun sağlanması oldu.

Osmanlı İmparatorluğu’nda, öteki İslam ülkelerinde olduğu gibi ezani saat kullanılmaktaydı. Namaz vakitlerini ve ona çağrı olan ezanı gözettiği için ona bu ad verilmişti. Bunda gün, 24 yerine 12 saatlik 2 dilime ayrılıyordu. Akşamları güneşin batışı 12 kabul ediliyordu. Osmanlı İmparatorluğu, batı Hıristiyan dünyası karşısında İslam topluluğunun temsilcisi sayıldığından batılılar ezani saati, Türk usulü modası anlamında alla turca/alaturka saat olarak nitelendirmişlerdi. Avrupa’da kullanılan ve Osmanlı ülkesine gelen batılıların bağlı oldukları güneş saatine de, öğlen vakti demek olan zevali 12 kabul ettiği için zevali saat denmişti. Bu saat aynı zamanda alla franca/ alafranga (Frenk usulü) saat diye de tanınır olmuştu.
Alafranga saat kullanımı Kurtuluş Savaşı yıllarında yaygınlık kazanmıştı. Sivas Kongresi ve Temsilciler Kurulu toplantılarının bu güneş saatine göre yapıldığı tutanaklarda açıkça görülmektedir.Bu durum imparatorluk döneminde zamanı belirleme demek olan saat konusunda ülkede birliğin bulunmadığı ve uluslar arası düzeyde de uyum sağlanamadığını göstermektedir. Toplumsal yapının çağdaşlaştırılmasına yönelinmişken bu ikiliğe son vermek uluslar arası ilişkilerde uyumu sağlamak amacıyla 26 Aralık 1925’te TBMM kabul ettiği 697 sayılı yasa ile günü 24 saate bölen vasati güneş saati (alafranga), ülkede tek resmi zaman ölçüsü birimi olarak kabul edildi.

Türklerin başlangıçta kendilerine göre özelliği bulunan, mevsimlerle ve burçlarla ilgili, yılları sayı ile değil 12 Hayvan adıyla sıralayan takvimleri vardı.12 yıllık dilimlere ayrılan ve 60 yılda bir dönem oluşturan bu takvimde yıllara birer hayvan adı verilmişti.
Göktürklerden başlayarak kullanılan 12 Hayvanlı Takvim, Türklerin İslamiyeti kabullerinden sonra yerini Hicri Takvim (Kameri Takvim) denen Arap takvimine bırakmıştı. Ay yılına dayanan bu takvimde yıl 354 kabul edilmişti. Ay yılı güneş yılından 11 gün 6 saat kısadır.Güneş yılında aylar, mevsimlere göre daima aynı zaman gelir. Ay takviminde ise, aylar, aynı mevsimlere isabet etmez. Bu nedenle ay takvimini kullanan ülkelerde yeni yıl gibi sosyal toplantılar, dini bayramlar ve benzer olaylar ancak 36 yılda bir kez gerçek günlerine düşer, Hicri Kameri takvim yılı: güneş yılına göre, her 33 yılda bir yıl geri kalır.

Osmanlı Devleti, ayların başlangıcının her yıl değişmesi yüzünden ortaya çıkan mali zararları ve karışıklıkları önleyebilmek için, 1 Mart 1840’da Hicri esası değiştirmeden güneşin dönüşünü esas alan Juliyen Miladi Takvimi’ni yani Rumi takvimi uygulamaya koymuştur. Mali takvim de denilen bu takvime göre; yıl mart ayının birinci günü başlamakta ve ertesi yılın şubat ayının sonuna kadar devam etmektedir. Rumi takvim de uygar dünyanın kullandığı Miladi Takvim arasındaki uyumsuzluğu gideremedi.Çünkü Rumi ve Miladi takvim arasında 584 yıllık fark vardır.
Batılı takvimi kabul etme girişimleri, İttihat ve Terakki döneminde devam etti. 1332 (1917) Şubat ayında çıkarılan bir kanunla aradaki 13 günlük fark giderildi. Yılbaşı Mart’tan Ocak ayına alındı.
26 Aralık 1925 ‘de TBMM 698 sayalı yasa ile Miladi Takvim’i kabul ederek uluslar arası ilişkileri uyum sağlamak istedi. Bütün uygar devletlerin kullandığı Gregoryen Takvim sistemine geçildi.
13 Ocak 1945’te 4696 sayılı yasa ile de yabancı kökenli ay adları değiştirildi.

Uluslararası Rakamların Alınması: Uygarlık dünyası ile sosyal ve ekonomik ilişkileri ayrılmaz bir duruma gelmiş olan Türkiye’de uluslararası sayı şekillerinin kabulü ve kullanılması için 20 Mayıs 1928’de kabul edilen 1288 sayılı yasa ile rakamların yazılışında uluslar arası simgelere geçilip, Romen Rakamları kabul edildi.
Bu değişiklik sisteme değil, biçime ilişkin bir değişiklikti. Ama dünya görüşü, uygarlığı algılama yönünden önem taşıyordu.

Hafta Tatilinin Pazara Alınması:Zaman birimlerinde bu dönüşümler yapıldığında hafta tatili, Osmanlı döneminde olduğu gibi Cuma günü olarak sürmüştü. Bu yüzden Pazar günleri tatil yapan ülkelerle ilişkilerde bazı sorunlar giderilememişti. Hafta tatili iki güne çıkmış, işleri aksatmaya başlamıştı. Uluslararası ekonomik ve siyasal ilişkilerde uyumu sağlayabilmek için 1 Haziran 1935’te kabul edilen bir yasa ile hafta tatili cumadan Pazar gününe alınmıştır.