-

| 0 yorum ]
Sponsorlu Bağlantılar

BİZANSTA CEBİR

Bazı kaynaklar, Bizansta ileri bir matematiğin varlığı hakkında geniş bilgi verirler. Ortalama 1000 yıllık hayatı olan Bizansin, matematik tarihinde, Eski Yunan matematiğini, ilerletip geliştirmesi bakımından, pek parlak bir duruma sahip değildi. Bu devir matematikçileri olarak belirtilen ve aynı zamanda Nikomedya (İzmit) rahibi olan Masimus Planudes (İzmit 1260 - İstanbul 1310), Dio-fantos un birinci ve ikinci kitaplarına dair sadece tefsir yazabilmiştir. M. Planudesin en çok bah-sedilen eseri, 1300 yılında yazdığı Hint Hesabıdır. Planudes; bu eserinde, karekök alma kuralı-nı, Diafantosun eserini esas almak suretiyle Hint metodunu tatbik etmişti. 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, 15. yüzyılın ilk yarısına kadar (İstanbulun fethi yıllarına ka-dar), Bizans matematiğinde bilim tarihinde isim bırakmış matematikçilere rastlanılmaz. Bu tarih-lerde, siyasal olaylar yüzünden, bilim ihmal edilmiştir. Bu tarihlerin ilginç bir olayı, İstanbulda giz-li kalmış özel kişisel kitaplıkların dışında, elyazması ne kadar eser varsa İtalyaya götürülmüştür. İstanbulda el yazmalarına ait hiç bir eser bırakmamışlardır. Givanni Aurispanin (1369-1460) Bi-zanstan Venedike 238 el yazması eser götürdüğü tarihi bir olay olarak bilinmektedir. Bizans matematiğinin durumunu, ayrıntılarıyla incelemiş olan Hamit Dilgan Matematik Tarih ve Tekamülüne Bir Bakış adlı eserinde şöyle yazar : "Bizansta tam anlamıyla büyük matematikçi yetişmemiştir. Bir çoğunun eserleri (birkaçı müstesna) mütevazi ve basittir, Hatta bazılarının eser-lerindeki problemlerin, yazarları tarafından anlaşılamadığı seziliyor... Bütün bu hususlar, Eski Yunan dehasının gerilemiş ve tükenmiş olduğuna canlı birer örnek teşkil eder. Şu kadar var ki, Bizans matematiği, aynı devrelerdeki Roma matematiğinden çok daha ileri bir durumda olmakla beraber, Doğu İslam Dünyası Matematiğine nazaran çok geri kalmıştı. Kaynak: Fen Bilimleri Tarihi - Lütfi Göker CEBİRİN AVRUPADA GÖRÜLMESİ Matematik tarihi eserleri; yazılan ilk cebir kitabının Harezminin el-Kitabül Muhtasar fi Hesabil Cebri vel Mukabele adlı eseri olduğunu belirtir. Batılı yazarların da belirttikleri gibi, İspanya yo-luyla Avrupaya giren ilk cebir kitabı, Harezminin adını belirttiğimiz eseridir. Bu eserde görülen çözüm yolları, İtalyan matematikçi, Leonardo Pisano (1170 - 1250) tarafından yazılmış Liner Aba-cı (Hesap Metodu) adlı kitap ile 1202 yılında İtalyaya girmiştir. Bu eser, Batılı matematikçilerden; Passioli, Tartiaglie ve Cardonun çalışmalarına temel eser olmuştur. Öyle ki, bu matematikçilerin eserleri incelendiğinde, Harezmiye ait izlerin varlığını görmek müm-kündür. Harezminin eseri ile yukarıda adlarını belirttiğimiz matematikçilerin eserlerini ayrıntılarıy-la incelemiş olan Hamid Dilgan bu konu ile ilgili olarak aynen şunları söyler: "Batılı yazarlar ce-biri, Cebri vel Mukabel adlı eserin Latince tercümesinden öğrenmişlerdir." Adnan Adıvar ise bir makalesinde şunları...
Dökümanı bilgisayarınıza indirmek için buraya tıklayınız.

0 yorum

Yorum Gönder